Përgjatë shekujve, madhështia e këtij vendbanimi antik nuk i shpëtoi kuriozitetit dhe përshkrimit të gjallë të udhëtarëve dhe kronikanëve të huaj, të cilët në kujtimet e tyre të udhëtimit, përshkruanin këtë pjesë të Shqipërisë me pasion, vërtetësi dhe dinjitet.

Përmes shkrimeve të tyre, ne sot njihemi me gjurmët e së kaluarës, dhe vendbanimi i Peqinit qëndron me siguri mbi një të kaluar të paharrueshme dhe mjaft të pasur në vlera e tradita.